Bir Lokma Hikâye: Papara (Popara) – Ekmeğin İkinci Hayatı
Mutfağın sessiz kahramanı: bayat ekmek. Eskiden çöpe gitmezdi; ya köftelere katılır ya da tencereye girerdi. İşte bu dönüşüm tariflerinden biri olan Papara, nam-ı diğer Popara, Anadolu’dan Balkanlar’a uzanan mütevazı ama köklü bir yemektir.
Papara (Popara) Nedir?
Papara ya da bazı bölgelerdeki adıyla Popara, bayat ekmeğin sıcak su, süt ya da et suyu ile ıslatılması ve üzerine tereyağı, soğan, bazen de peynir, salça, kıyma gibi malzemeler eklenerek yapılan bir yemektir. Bu yönüyle hem bir “ekmek yemeği”, hem de sıfır atık anlayışının geleneksel bir örneği olarak değerlidir.
Yöresel Adları ve Farklılıkları
Papara'nın adı ve içeriği bölgeden bölgeye değişiklik gösterir:
-
Batı Marmara (örneğin Tekirdağ, Edirne, Kırklareli): "Papara" adıyla anılır, genellikle sade ya da salçalı yapılır.
-
Doğu Marmara ve Batı Karadeniz (örneğin Bolu, Düzce, Sakarya): Aynı yemek “ekmek makarnası” adıyla bilinir.
-
Trakya’da: Süt, beyaz peynir ve kızgın tereyağı ile yapılan daha hafif bir versiyonu vardır.
-
Balkan ülkelerinde (Bulgaristan, Makedonya, Sırbistan): Benzer tarifler “Popara” adıyla bilinir ve özellikle sütlü versiyonları kahvaltılık olarak tüketilir.
Tarihi ve Kültürel Bağlam
Papara, Osmanlı döneminden günümüze uzanan çok eski bir halk yemeğidir. Adını halk arasında “azarlanmak” anlamında kullanılan “papara yemek” deyimiyle paylaştığı için zamanla bir deyim haline de gelmiştir. Ancak yemek ile deyimin anlamı arasında doğrudan bir bağlantı yoktur.
Yemeğin kökeni, ekonomik zorluklarla başa çıkmak için geliştirilen yaratıcı ve sürdürülebilir mutfak anlayışına dayanır: hiçbir şey çöpe atılmaz, her şey değerlidir.
Geleneksel Papara Tarifi (Trakya Usulü)
Malzemeler:
-
5-6 dilim bayat ekmek
-
1 yemek kaşığı tereyağı
-
1 su bardağı süt
-
Tuz
-
(İsteğe bağlı) Beyaz peynir veya kaşar rendesi
Yapılışı:
-
Ekmekleri küçük parçalar hâlinde doğrayın.
-
Bir tavada sütü ısıtın, içine tuz ekleyin.
-
Ekmekleri ekleyin ve sütü çekene kadar pişirin.
-
Üzerine kızdırılmış tereyağını gezdirin.
-
Peynirle servis edebilirsiniz.
Salçalı Papara (Ekmek Mantısı – Marmara Karışımı)
Malzemeler:
-
Bayat ekmek (doğranmış)
-
1 adet kuru soğan
-
1 yemek kaşığı domates salçası
-
2 su bardağı sıcak su veya et suyu
-
2 yemek kaşığı sıvı yağ
-
Tuz, karabiber, pul biber
Yapılışı:
-
Soğanı doğrayın ve sıvı yağda pembeleştirin.
-
Salçayı ekleyip kavurun.
-
Sıcak suyu ilave edin.
-
Doğranmış ekmekleri ekleyip karıştırın. Ekmekler yumuşayıp suyunu çekene kadar pişirin.
-
Arzu ederseniz kıyma, sucuk ya da haşlanmış nohut da ekleyebilirsiniz.
Benim Papara Hikâyem
Bayat ekmeklerin ne olacağını düşünürken, anneannemin yaptığı o mis gibi kokan papara geldi aklıma. O gün tekrar denedim. Ekmekleri sütle yumuşattım, tereyağını kızdırıp döktüm. Üzerine azıcık peynir… Hem geçmişin hatırası hem de bugünün lezzeti aynı tabakta buluştu.
Son Lokma: Sade ama Anlamlı
Papara bir tabak yemekten çok daha fazlası: geçmişin tasarruf kültürü, toplumsal yaratıcılık, israf etmeme bilinci ve mutfağın şiiri.
Yorumlar
Yorum Gönder