Çeng ve Çeltik: Türk Musikisinin Kadim Telli Çalgıları

Çeng Nedir?

Çeng, eski Türk ve Osmanlı musikisinde yaygın olarak kullanılan bir tür arp veya çalpara benzeri telli çalgıdır.

• Genellikle ahşaptan yapılmış, dik veya yatay olarak tutulan, çeşitli sayıda teli bulunan bir arp türüdür.

• Eski dönemlerde saray müziğinde önemli bir yere sahipti.

• Ses olarak yumuşak, hafif ve melodik tınılar verir.

• Osmanlı’da özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda yaygın olarak kullanılmıştır.

Tarihçe

• Kökeni Orta Doğu ve Mezopotamya’ya kadar uzanır.

• Selçuklu ve Osmanlı müziğinde çeşitli türleri görülür.

• Zamanla daha küçük ve taşınabilir sazlar yaygınlaşınca kullanımı azalmıştır.

Çeltik Nedir?

Çeltik, daha az bilinen ancak Anadolu’nun bazı yörelerinde kullanılan bir telli çalgıdır.

• Kelime olarak “çeltik”, pirinç yetiştirilen tarlaları ifade etse de burada müzik aleti adı olarak geçer.

• Çeltik sazı, yerel halk müziğinde kullanılan küçük, telli ve mızrapla çalınan bir enstrümandır.

• Özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgesinde yerel türkü ve oyun havalarında kullanılır.

• Yöreye göre yapısı ve isimlendirmesi değişiklik gösterebilir.

Kültürel Bağlam

• Çeltik, yöresel dans ve eğlencelerde ritim ve melodi sağlamak için çalınır.

• Daha çok halk arasında yaygındır, saray veya klasik müzikte yer almaz.

Müziğimizdeki Önemi

• Çeng, klasik ve saray müziğinin önemli bir enstrümanı olarak tarihte yer alır.

• Çeltik ise halk müziğinin canlılığını, yöresel kültürlerin renklerini yansıtır.

• İki enstrüman da Türkiye’nin müzik kültüründeki çeşitliliği ve zenginliği gösterir.